Review Những hạn chế của thủ tục tố tụng hình sự
Thủ Thuật về Những hạn chế của thủ tục tố tụng hình sự 2022
Hoàng Lê Minh Long đang tìm kiếm từ khóa Những hạn chế của thủ tục tố tụng hình sự được Cập Nhật vào lúc : 2022-11-25 17:02:04 . Với phương châm chia sẻ Thủ Thuật Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi Read nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.Một số trở ngại vất vả vướng mắc trong thực hiện Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, tương hỗ update năm 2022) có hiệu lực hiện hành thi hành từ ngày thứ nhất/01/2022, qua thực tiễn thi hành bộ luật này chúng tôi thấy còn tồn tại một số trong những chưa ổn cần phải sửa đổi, tương hỗ update nhằm mục đích cải cách thủ tục hành chính trong nghành tố tụng hình sự và không bỏ sót một số trong những địa thế căn cứ khi áp dụng Bộ luật này.
Thứ nhất: Theo quy định tại khoản 3 Điều 29 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, tương hỗ update năm 2022 (viết tắt là BLHS năm 2015): “Người thực hiện tội phạm nghiêm trọng do vô ý hoặc tội phạm ít nghiêm trọng gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác, đã tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả và được người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự, thì hoàn toàn có thể được miễn trách nhiệm hình sự”.
Còn theo quy định tại Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (viết tắt là BLTTHS năm 2015):
“Điều 157. Căn cứ không khởi tố vụ án hình sự
Không được khởi tố vụ án hình sự khi có một trong những địa thế căn cứ sau:
1. Không có sự việc phạm tội;
2. Hành vi không cấu thành tội phạm;
3. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa tới tuổi phụ trách hình sự;
4. Người mà hành vi phạm tội của tớ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực hiện hành pháp luật;
5. Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự;
6. Tội phạm đã được đại xá;
7. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác;
8. Tội phạm quy định tại khoản 1 những Điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật hình sự mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố”.
Như vậy theo quy định của BLTTHS năm 2015, những trường hợp không khởi tố vụ án hình sự không còn quy định về việc được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự, do đó thực tế lúc bấy giờ trong quá trình thụ lý, xử lý và xử lý nguồn tin về tội phạm, nếu người thực hiện hành vi phạm tội có đủ điều kiện để được miễn trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 3 Điều 29 BLHS năm 2015 thì cơ quan tiến hành tố tụng vẫn phải ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tiến hành một số trong những hoạt động và sinh hoạt giải trí điều tra, sau đó mới ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ điều tra bị can với địa thế căn cứ “được miễn trách nhiệm hình sự”.
Qua nghiên cứu và phân tích chúng tôi thấy quy định này sẽ không đủ và chưa phù hợp lý vì chỉ việc ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự với nguyên do “thuộc diện được miễn trách nhiệm hình sự”, tránh việc phải làm tiến trình như trên thì sẽ giảm sút thủ tục, thời gian, kinh phí đầu tư… cho những cơ quan tiến hành tố tụng, phù phù phù hợp với chủ trương “cải cách, giảm sút thủ tục hành chính” lúc bấy giờ. Ngoài ra, còn tồn tại một nguyên do quan trọng nữa là sẽ có lợi cho những người dân thực hiện hành vi phạm tội vì trong lý lịch tư pháp của tớ sẽ không còn “án tích”. Đây là tư tưởng nhân văn, tiến bộ đã được Hiến pháp quy định.
Về cơ bản, việc vận dụng quy định tại khoản 3 Điều 29 BLHS năm 2015 để miễn trách nhiệm hình sự cho những người dân thực hiện hành vi phạm tội cần phải thực hiện linh hoạt, phù phù phù hợp với thực tiễn và đặc thù của từng vụ việc, từng nơi, và quan trọng nhất là sự việc thống nhất quan điểm Một trong những đơn vị tiến hành tố tụng về đường lối xử lý và xử lý vụ án. Trên cơ sở đó, nên phải có phương pháp xử lý và xử lý và áp dụng khoản 3 Điều 29 BLHS năm 2015 hợp lý, hợp tình và đúng quy định của pháp luật, tránh áp dụng tràn lan, tùy tiện… Nói cách khác, việc áp dụng quy định này cần linh hoạt, đúng pháp luật, tránh cứng nhắc, hình thức, bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của cơ quan, tổ chức, thành viên theo quy định của pháp luật.
Từ những phân tích trên thấy rằng cơ quan lập pháp cần tương hỗ update thêm địa thế căn cứ ra Quyết định không khởi tố vụ án hình sự theo quy định tại Điều 157 BLTTHS năm 2015 theo hướng: “Người thực hiện hành vi phạm tội mà người đó có đủ điều kiện được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 29 BLHS năm 2015”
Thứ hai: Theo quy định tại khoản 1 Điều 148 BLTTHS năm 2015:
“Điều 148. Tạm đình chỉ việc xử lý và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố
1. Hết thời hạn quy định tại Điều 147 của Bộ luật này, cơ quan có thẩm quyền xử lý và xử lý quyết định tạm đình chỉ việc xử lý và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong những trường hợp:
a) Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa tồn tại kết quả;
b) Đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, thành viên đáp ứng tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa tồn tại kết quả.
...”
Như vậy địa thế căn cứ để tạm đình chỉ xử lý và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố chỉ có: Đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa tồn tại kết quả; đã yêu cầu cơ quan, tổ chức, thành viên đáp ứng tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa tồn tại kết quả.
Tuy nhiên qua công tác thao tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xử lý và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, chúng tôi thấy có một số trong những vụ việc không xác định người bị tố giác đang ở đâu nên Cơ quan Cảnh sát điều tra không tiến hành lấy lời khai người bị tố giác được, do vậy chưa xác định có hành vi phạm tội hay là không. Ví dụ: có đơn tố giác bị lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt chiếc tài sản, nhưng Cơ quan Cảnh sát điều tra không xác định được tài sản đó ở đâu, người bị tố giác ở đâu, ý định chiếm đoạt tài sản của người bị tố giác có trước hay sau khi nhận được tài sản.... Từ đó không còn địa thế căn cứ để ra quyết định khởi tố vụ án hay là không khởi tố vụ án hình sự. Hiện nay khi gặp những trường hợp nêu trên những đơn vị tiến hành tố tụng đang áp dụng một cách “khiên cưỡng” theo điểm b khoản 1 Điều 148 BLTTHS “Đã yêu cầu thành viên đáp ứng tài liệu, đồ vật quan trọng có ý nghĩa quyết định đối với việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án nhưng chưa tồn tại kết quả” để ra quyết định tạm đình chỉ xử lý và xử lý tố giác tin báo về tội phạm.
Từ những phân tích trên thấy rằng cơ quan lập pháp cần tương hỗ update thêm địa thế căn cứ ra quyết định tạm đình chỉ việc xử lý và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố theo quy định tại khoản 1 Điều 148 BLTTHS năm 2015 theo hướng: “Khi không biết rõ người bị tố giác đang ở đâu và không còn địa thế căn cứ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự nhưng đã hết thời hạn xử lý và xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố”.
Phạm Việt Hùng - VKSND huyện Sơn Dương
Ở Việt Nam, nguyên tắc bảo vệ tranh tụng trong xét xử đã được quy định trong Hiến pháp và được rõ ràng hóa trong những nghành chuyên ngành. Đây được coi đây là khâu đột phá để nâng cao chất lượng hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp. Tranh tụng trong xét xử góp thêm phần rất quan trọng để Tòa án phán xét đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, hạn chế tình trạng oan sai, bảo vệ cho nền tư pháp của nước nhà là biểu lộ điển hình của công minh và công lý.
Tuy nhiên, hoạt động và sinh hoạt giải trí tranh tụng tại phiên tòa là một vấn đề mới so với truyền thống pháp luật hỏi đáp của nước ta trước đây, nên về mặt lý luận, vẫn còn nhiều quan điểm, nhận thức rất khác nhau, khối mạng lưới hệ thống những quy định pháp luật còn hạn chế, chưa thể hiện tính đồng bộ, thống nhất cao mà còn nhiều xích míc, chưa phân định rõ ràng giữa thủ tục tranh tụng và thủ tục hỏi đáp trong những phiên tòa. Pháp luật tố tụng quy định nhiều về thủ tục hỏi đáp tại phiên tòa, đặc biệt là vai trò xét hỏi của hội đồng xét xử (HĐXX), kiểm sát viên (KSV), và thông qua thủ tục xét hỏi, những nội dung của vụ án cũng khá được làm rõ tương đối, nên phần thủ tục tranh luận tại phiên tòa trở nên tẻ nhạt, ảnh hưởng đến vai trò, trách nhiệm thực hiện của những chủ thể tham gia tranh tụng tại phiên tòa mà đặc biệt là thẩm phán, kiểm sát viên, luật sư.
Trong Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015, còn một số trong những quy định của pháp luật về tranh tụng còn chưa rõ ràng và rõ ràng, cùng một chủ thể tố tụng nhưng đang được giao thực hiện nhiều hiệu suất cao tố tụng rất khác nhau. Tòa án là cơ quan thực hiện hiệu suất cao xét xử có vai trò là trọng tài vô tư, bảo vệ tranh tụng khách quan Một trong những bên, tuy nhiên BLTTHS năm 2015 vẫn quy định cho HĐXX có quyền khởi tố vụ án (Điều 153), quyền của Thẩm phán được trả hồ sơ điều tra tương hỗ update (Điều 277), quyền của Tòa án yêu cầu Viện kiểm sát tương hỗ update chứng cứ (Điều 284), quyền của Tòa án xác minh, thu thập chứng cứ mới (Điều 252)… những quy định này đã vượt quá hiệu suất cao xét xử của Tòa án và chồng chéo với hiệu suất cao của những chủ thể khác.
Mặc dù quy định của BLTTHS năm 2015 đã có thay đổi trong việc quy định về trình tự xét hỏi tại phiên tòa, tuy nhiên việc thực hiện xét hỏi tại phiên tòa vẫn được thực hiện đa phần bởi khoản 2 Điều 307 BLTTHS quy định: Khi xét hỏi từng người, chủ tọa phiên tòa hỏi trước sau đó quyết định để Thẩm phán, Hội thẩm, Kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của đương sự thực hiện việc hỏi. Quy định như vậy là không hợp lý bởi Viện kiểm sát có hiệu suất cao buộc tội nên tại phiên tòa, Kiểm sát viên phải thực hiện việc xét hỏi để bảo vệ sự buộc tội đó, người bào chữa thực hiện hiệu suất cao gỡ tội nên họ được thực hiện việc xét hỏi để bảo chữa cho bị cáo. Trong khi đó, Tòa án đóng vai trò trung gian, chỉ xét xử và đưa ra phán quyết trong phạm vi số lượng giới hạn của sự việc buộc tội. Vì vậy, trách nhiệm xác định những tình tiết buộc tội thuộc về Viện kiểm sát (VKS), trách nhiệm xác định những tình tiết gỡ tội thuộc về người bào chữa, trách nhiệm xác định đầy đủ, khách quan những tình tiết buộc tội, gỡ tội thuộc về Tòa án. Do đó, khi tiến hành thủ tục xét hỏi, HĐXX chỉ lắng nghe và chủ tọa phiên tòa chỉ giữ quyền điều hành phiên tòa, quyết định cho ai hỏi, trả lời, duy trì thời gian hỏi và có quyền cắt những ý kiến, trình bày không đúng trong tâm. Việc HĐXX xét hỏi quá nhiều, KSV ít xét hỏi khiến việc tranh tụng chưa đi vào chiều sâu. Chính sự chưa ổn đó dẫn đến chưa phân định rõ hiệu suất cao của những chủ thể tố tụng khi xét hỏi, tranh luận tại phiên tòa; đồng thời làm giảm sút vai trò buộc tội của KSV (VKS) trong hoạt động và sinh hoạt giải trí tranh tụng.
Để khắc phục được những chưa ổn trên đồng thời để bảo vệ việc thực hiện nguyên tắc trong hoạt động và sinh hoạt giải trí tố tụng, nên phải có sự phân định rạch ròi hiệu suất cao của những đơn vị tiến hành tố tụng. Cụ thể, cần sửa đổi BLTTHS theo hướng có những qui định đưa Toà án trở lại đúng vị trí của cơ quan xét xử nhưng có vai trò dữ thế chủ động hơn trong việc xác định sự thật khách quan của vụ án. Điều này thể hiện ở việc nên phải bãi bỏ những quy định về thẩm quyền buộc tội hoặc có tính buộc tội của toà án như: Quy định Tòa án chỉ có trách nhiệm xét xử chứ không phải chứng tỏ tội phạm; bỏ thẩm quyền khởi tố vụ án, thẩm quyền trả hồ sơ để điều tra tương hỗ update; sửa đổi quy định về số lượng giới hạn xét xử theo hướng toà án chỉ xét xử những bị cáo và những hành vi mà viện kiểm sát truy tố, sửa đổi điều khoản quy định về trình tự xét hỏi theo đó dành phần lớn thời gian xét hỏi và tranh luận cho bên buộc tội và gỡ tội, HĐXX nên làm hỏi có tính chất nêu vấn đề. Hội đồng xét xử và chủ toạ phiên toà không được có những lời lẽ xác định hay phủ định bất kì một vấn đề nào mà kiểm sát viên và những người dân tham gia tố tụng khác nêu ra cũng như không được đánh giá, nhận xét đúng, sai về phiên toà. Trong tranh luận, Hội đồng xét xử cần để ý quan tâm lắng nghe, tôn trọng những ý kiến của kiểm sát viên, luật sư và những người dân tham gia tố tụng khác, tránh định kiến, phải quan tâm tới những ý kiến khác với lời luận tội của đại diện Viện kiểm sát. Chú ý lắng nghe lời bào chữa của bị cáo và người đại diện, yêu cầu kiểm sát viên không được tránh mặt mà phải có ý kiến phản bác lại những ý kiến phản bác lời buộc tội của bị cáo.
Thứ hai, về trình tự phát biểu khi tranh luận (Điều 320 BLTTHS năm 2015) quy định: sau khi KSV trình bày lời luận tội thì đến bị hại trình bày lời luận tội (trường hợp khởi tố vụ án theo yêu cầu của bị hại). Tiếp đó đến lượt bị cáo trình bày lời bào chữa, người bào chữa trình bày lời bào chữa cho bị cáo; sau đó đến bị hại, đương sự... trình bày ý kiến là chưa phù hợp lý. Bởi lẽ, khi phát biểu lời bào chữa, bị cáo phải thể hiện quan điểm của tớ không riêng gì có với lời luận tội của KSV mà còn cả đối với ý kiến của bị hại, đương sự. Vì vậy, cần quy định lại trình tự phát biểu khi tranh luận theo hướng: sau khi KSV trình bày lời luận; đến lượt bị hại (trường hợp khởi tố vụ án theo yêu cầu của bị hại); tiếp đó là bị hại, đương sự, người đại diện của tớ trình bày ý kiến...; ở đầu cuối mới đến bị cáo trình bày lời bào chữa, người bào chữa trình bày lời bào chữa cho bị cáo. Như vậy sẽ đảm bảo phù phù phù hợp với lô gic của trình tự tranh luận và không kéo dãn thời gian cuộc tranh luận Một trong những bên.
Trên đây là quan điểm của thành viên để cùng trao đổi. Rất mong nhận được sự trao đổi, đóng góp ý kiến của bạn đọc.
Tải thêm tài liệu liên quan đến nội dung bài viết Những hạn chế của thủ tục tố tụng hình sự
Post a Comment