Mẹo Nguyên nhân làm cho nòng súng giao động khi bắn
Mẹo về Nguyên nhân làm cho nòng súng xấp xỉ khi bắn Mới Nhất
Lê Mạnh Hùng đang tìm kiếm từ khóa Nguyên nhân làm cho nòng súng xấp xỉ khi bắn được Cập Nhật vào lúc : 2022-09-16 16:26:04 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
Nội dung chính - Phân
loại[sửa | sửa mã nguồn]Nguồn gốc súng[sửa | sửa mã nguồn]Thuật
phóng[sửa | sửa mã nguồn]Thế kỷ XIX[sửa | sửa mã nguồn]Thế kỷ XX[sửa | sửa mã nguồn]Pháo (đại bác)[sửa | sửa mã nguồn]Súng ngắn[sửa | sửa mã nguồn]Vũ khí thành viên chính[sửa |
sửa mã nguồn]Tiểu liên, trung
liên[sửa | sửa mã nguồn]Vũ khí của nhóm bộ binh,
súng máy[sửa | sửa mã
nguồn]Vai trò[sửa |
sửa mã nguồn]Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]Vấn đề luật pháp và
xã hội.[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
Súng là một loại vũ khí dùng sức đẩy của thuốc phóng để phóng hay bắn đạn tới tiềm năng; được trang bị cho thành viên hoặc một nhóm sử dụng. Loại vũ khí có nguyên tắc cấu trúc như súng nhưng to hơn về kích thước nòng súng, đạn, tầm bắn, phương pháp xạ kích... được gọi là pháo, theo quy ước trong kỹ thuật vũ khí, cỡ nòng nhỏ hơn 20 mm gọi là súng, còn to hơn gọi là pháo, tuy nhiên có những trường hợp ngoại lệ, ví dụ B40, B41 cỡ nòng 30 mm, cối 60 mm... vẫn gọi là súng...
Súng được phân loại theo kích thước (ngắn, dài, lớn, vừa, nhỏ); số lượng nòng; kết cấu nòng; đặc tính cấu trúc; mức độ tự động hoá; tính năng tác dụng...[1].
Trước đây, người ta dùng nỏ và cung để bắn tên hay đạn đến tiềm năng, tuy nhiên, ngày này nhiều thứ nỏ vẫn được gọi là súng, như "súng cao su", hay những ống phụt dùng làm công cụ cũng khá được gọi là súng, như "súng bắn đinh". Loại dùng trong quân sự như súng phun lửa có những lúc cũng không phải là súng đúng nghĩa.
Tuy có nhiều loại súng, nhưng nhiều hơn nữa hết là loại súng dùng thuốc phóng phóng đạn từ một chiếc ống, gọi là "nòng". Nòng súng có tác dụng chắn khí áp cao và định hướng đạn đi đúng chuẩn.
Phân loại[sửa | sửa mã nguồn]
- Theo nguồn năng lượng sinh công khi bắn, có súng hỏa khí, súng hơi, súng cơ và súng điện tử.Theo đặc điểm kết cấu và
tính năng hoạt động và sinh hoạt giải trí, có: Súng ngắn, súng trường, cácbin, tiểu
liên, súng máy (gồm có tiểu liên, trung liên, đại liên), súng phóng lựu...Theo kết cấu nòng súng, có: Súng nòng trơn và súng nòng có rãnh xoắn.Theo đối tượng trang bị, có: Súng bộ binh, súng trên máy bay, súng trên xe chiến đấu...Theo biên chế sử dụng, có:
Súng thành viên và súng tập thể.Theo phương pháp sử dụng, có Súng cầm tay và súng có mức giá.Theo đối tượng tác chiến, có: Súng chống bộ binh, súng chống tăng, súng máy phòng không...Theo mức độ tự động hóa, có: Súng không tự động, súng bán tự động (tự động nạp đạn) và súng tự động.Theo số nòng, có: Súng một nòng, súng hai nòng và súng nhiều nòng...
Súng hoàn toàn có thể bắn ra nhiều chủng loại đạn (đạn súng thông thường, đạn chì, đạn ghém, đạn lựu phóng, đạn chống tăng...) hoặc phương tiện sát thương khác (như chất cháy, mũi tên...). Đạn hoàn toàn có thể nạp từ đuôi hay đầu nòng, từng viên hay nhiều viên chứa trong những hộp, băng...
Các kiểu súng đầu tiên xuất hiện từ thế kỷ XIII - XIV ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Từ thời điểm giữa thế kỷ XVI về trước đa phần sử dụng súng hỏa mai, Súng kíp ra đời thời điểm cuối thế kỷ XV và được dùng rộng rãi đến thời điểm giữa thế kỷ XIX. Sau đó xuất hiện súng có rãnh xoắn, phát hỏa bằng kim hỏa. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX xuất hiện súng tự động - loại súng phổ biến nhất lúc bấy giờ.[2]
Nguồn gốc súng[sửa | sửa mã nguồn]
Thuốc phóng xuất xứ từ Trung Á[cần dẫn nguồn], nơi sa mạc có nhiều mỏ diêm sinh tự nhiên, sau đó truyền vào Trung Quốc vào khoảng chừng đầu Công nguyên, cùng với kỹ thuật chế những chất dễ cháy. Trong thiên niên kỷ thứ nhất người ta đã dùng "hỏa hổ", là một thứ súng phun lửa. Đến thời nhà Tống cũng xuất hiện những giàn tên lửa đầu tiên. Đến cuối đời Nam Tống, vào năm 1259, ở phủ Thọ Xuân, huyện Thọ, tỉnh An Huy (Trung Quốc), người ta đã sản xuất ra "đột hỏa thương", sử dụng thuốc phóng nhồi vào ống tre và nhồi tiếp một viên đạn hình cầu; đốt cháy thuốc nổ, viên đạn được bắn đi.[3] Từ đầu thiên niên kỷ thứ 2, kỹ thuật luyện kim và trộn thuốc phóng hoàn thiện, người ta từ từ chế ra súng sát thương bằng đạn, thay cho lửa. Từ đó, ở phương Đông, súng mang tên là "bác" (tức "súng"), "thần công" (công phá như thần), "thần cơ" (có nguyên tắc hay máy móc của thần), "hỏa thương" (thương lửa), "hỏa mai" (mồi bằng lửa)... Từ thời nhà Tống, tiếng súng còn được dùng làm tín hiệu lệnh, nên còn tồn tại tên là "pháo", loại súng chuyên để thao tác này còn gọi là "súng lệnh", để phân biệt với "pháo lệnh" là ống tre nhồi thuốc phóng không nòng.
Ngày nay trong tiếng Việt, "pháo" chỉ "súng lớn", nghĩa đó cũng thường được gọi là từ Hán-Việt "đại bác". Đồng thời, chữ "pháo" tân tiến cũng chỉ những liều nổ vui chơi, như "pháo hoa", "băng pháo"..., vậy đó là hai từ rất khác nhau cùng nguồn gốc và đồng âm. "Súng" trong ngôn từ thường nói hay dùng để chỉ súng cầm tay.
Trong khoa học quân sự, hiện có rất nhiều môn nghiên cứu và phân tích về súng như: Nguyên lý kết cấu Vũ khí có nòng, nguyên tắc máy tự động vũ khí.... Khoa học nghiên cứu và phân tích về hoạt động và sinh hoạt giải trí của đạn, gọi là "thuật phóng", gồm có những môn nhỏ hơn là "thuật phóng trong" mô tả hoạt động và sinh hoạt giải trí của đạn trong nòng và "thuật phóng ngoài" mô tả hoạt động và sinh hoạt giải trí của đạn ngoài nòng, thuật phóng trung gian nghiên cứu hoạt động và sinh hoạt giải trí từ khi đạn ra khỏi nòng đến khi nó đạt vận tốc lớn số 1, hoàn toàn có thể coi thuật phóng trung gian là một phần của thuật phóng ngoài.
Súng trong hệ Nato cũng khá được phân thành rất nhiều loại, ví dụ Assault Rifles (Súng trường tiến công), Pistols (Súng ngắn), Machineguns (súng máy)...
Thuật phóng[sửa | sửa mã nguồn]
Trong lịch sử, thuật phóng trong được xây dựng qua ba quá trình, theo kĩ năng tính toán tăng lên, người ta tăng khối lượng tính. Ban đầu, những nhà bác học coi tốc độ cháy của thuốc phóng là nhanh tức thời, khí cháy không còn tỷ khối, áp suất trong nòng luôn đồng đều. Điều này hoàn toàn có thể mô tả gần đúng những súng yếu thời cổ nhồi thuốc nổ đen, chỉ việc tính toán đơn giản. Tiếp theo, đầu thế kỷ XX, người ta đã biết cắt lớp khối khí thuốc và mô tả dược tốc độ cháy, điều này chứng tỏ được áp suất và tốc độ khí thuốc không đồng đều trong nòng, đặc biệt quan trọng khi số lượng thuốc nhồi tăng, lớn gấp nhiều lần khối lượng đầu đạn. Mức thuật phóng này đã và đang mô tả được gần đúng ống phóng không giật và phát hành những súng chống tăng phản lực như B41, ĐKZ, mô tả được biến hóa áp suất và tốc độ khí thuốc không đồng đều ở những đoạn rất khác nhau trong nòng. Ban đầu, thuật phóng được mô tả thành những bài toán song song, cho hàng nhiều người tính thủ công một lúc, người Nga có nhưng đơn vị tính toán lớn. Giai đoạn 3, lúc bấy giờ chạy được trên máy tính, băm nhỏ khí thuốc ra thành những phần tử nhỏ. Điều này mô tả được những hiện tượng kỳ lạ cuộn, thắt dòng và những hiện tượng kỳ lạ khác liên quan đến áp suất và tốc độ không đồng đều trên mặt cắt nòng, chứng tỏ được ảnh hưởng của kết cấu buồng nổ, đưa ra những phương án nòng hay ống phóng ưu việt nhất. (Đoạn mang tính chất chất chất tham khảo)
Hiện nay (2022), khoa học về súng, pháo tại Việt Nam đã gần như thể hoàn thiện, những bộ môn đã nghiên cứu và phân tích khá toàn diện những vấn đề vũ khí nói chung và súng pháo nói riêng. Hoàn toàn hoàn toàn có thể tính toán thiết kế nhiều chủng loại súng rất khác nhau, tuy nhiên do hạn chế về công nghệ tiên tiến luyện kim nên việc sản xuất sản xuất còn nhiều hạn chế.
Trong lịch sử, ngoài việc Hồ Nguyên Trừng làm rạng danh đại bác Việt Nam thì năm 1947, ông Trần Đại Nghĩa cũng chế dược bazooka kiểu 1944 Mỹ, góp thêm phần quan trọng vào chiến công thắng Pháp. Trong Khởi nghĩa Hương Khê thời điểm cuối thế kỷ XIX, lãnh tụ Cao Thắng cũng chế được súng trường kiểu Pháp, tuy nhiên chưa tồn tại khương tuyến (rãnh xoắn).
Thế kỷ XIX[sửa | sửa mã nguồn]
Thế kỷ XX[sửa | sửa mã nguồn]
Pháo (đại bác)[sửa | sửa mã nguồn]
Pháo (còn gọi là đại bác) là loại súng/vũ khí hiệp hội có cỡ nòng lớn từ 20 mm trở lên để phóng hoặc bắn nhiều chủng loại đạn nhằm mục đích tiêu diệt sinh lực và phương tiện của đối phương. Ngoài ra, nó cũng khá được dùng cho những trách nhiệm khác (tạo khói, chiếu sáng...). Trong lịch sử, đại bác có sự phát triển đi trước nhiều chủng loại súng thành viên và hiệp hội khác. Ở phương Đông, bản thân từ đại bác dùng để chỉ loại pháo cỡ lớn. Từ pháo trong thuật ngữ quân sự cũng khác với từ pháo trong dân gian dùng để chỉ nhiều chủng loại quả nổ bằng giấy quấn quanh một liều thuốc nổ (hoặc thuốc cháy) nhỏ để sử dụng cho mục tiêu vui chơi. Pháo là vũ khí cơ bản của binh chủng pháo binh, xuất hiện trong những quân chủng: Hải quân (pháo binh thủy quân), lục quân (pháo mặt đất, pháo bờ biển), phòng không (pháo cao xạ), binh chủng đặc biệt (pháo laser).[4]
Pháo được phân thành nhiều loại:
- Theo môi trường tự nhiên thiên nhiên và đối tượng tác chiến có pháo mặt đất, pháo bờ biển, pháo phòng không (cao xạ), pháo hạm, pháo tăng, pháo chống tăng.Theo tính năng: pháo lựu, pháo nòng dài, pháo cối, pháo không giậtTheo phương pháp dẫn đạn: Pháo
có nòng, pháo phản lựcTheo cấu trúc mặt trong của nòng: pháo có nòng rãnh xoắn, pháo nòng trơn.Theo kĩ năng cơ động: pháo cố định và thắt chặt (thường đặt trong pháo đài), pháo xe kéo, pháo tự hành, pháo mang vác (pháo nhẹ, sơn pháo).[5]
Cơ cấu hãm lùi, đẩy lên[sửa | sửa mã
nguồn]Khi bắn, tỷ lệ khối lượng giữa nòng pháo và đạn càng cao thì càng ít giật, do tỷ lệ động năng tác động vào pháo giảm. Do giá pháo của Thần cơ thương pháo còn tồi nên đúc nòng rất nặng, ví dụ Hải pháo Thế kỷ XIX trên, thừa kế những pháo nòng dày cổ đại. Điều này làm pháo thì nặng mà bắn đạn thì nhẹ. Điều này được tăng cấp cải tiến trong Thế kỷ XX, cùng với việc dùng những sắt kẽm kim loại tổng hợp mới được cho phép nòng mỏng dính, dài mà chịu được áp lực lớn. Pháo nhẹ mà ít giật.
Pháo bắn thẳng và lựu pháo có thêm khối lùi, nhờ đó lực tác dụng lên đất giảm sút, ít thay đổi vị trí giá súng, ảnh hưởng đến độ đúng chuẩn. Giá súng có bánh xe và càng, đầu càng có cày chống giật. Hoặc súng được đặt trên giá ba chân. Nòng súng đặt trong máng súng, máng súng đặt trên bộ ngõng ngáng. Bộ ngõng ngáng lắp vào giá súng, được cho phép thay đổi góc bắn, quay và ngỏng lên xuống. Nòng súng trượt trong máng súng được bôi trơn bằng mỡ súng. Mỗi phát bắn, nòng thụt về sau, tốc độ được hãm bằng hãm lùi thủy lực, nòng trở về vị trí cũ sau khi lùi bằng đẩy về. Đẩy về làm bằng lò xo hay khí nén. Tuy là máng nhưng của Nga và Đức là ống tròn, đến giờ thì những pháo hầu như ống tròn.
Thông thường có ba loại máy đẩy về và hãm lùi. Các lựu pháo dùng máy hỗn hợp, dùng khoang chứa dầu không đầy hoặc piston trôi, một máy chung hai hiệu suất cao. Các pháo bắn đúng chuẩn như pháo chống tăng dùng máy lùi và máy đẩy về riêng, có cơ chế lùi tự do khi đang bắn. Pháo trên xe tăng trước đây là pháo giá cứng, dùng toàn bộ khối lượng xe hãm pháo. Các xe tăng tân tiến dùng lùi ngắn (T-80, T-90 lùi 300mm).
Đạn, liều và khóa nòng.[sửa | sửa mã nguồn]
Thuốc phóng đựng trong vỏ đạn chống bắt lửa gọi là liều, đạn và liều của đại bác bắn thẳng nhồi ở sau, một số trong những loại súng cối đơn giản nhồi miệng nòng. Sau khi nạp đạn và liều vào nòng, người ta đậy đáy nòng lại bằng khóa nòng. Đến đầu thế kỷ XX vẫn dùng đa phần khóa nòng quay gờ nhỏ (tương tự như vặn bu lông vào ốc ren), khóa nòng ren cắt. Sau này, súng dùng khoá nòng xoay gờ lớn hay khóa nòng then xoay. Ở tâm đáy vỏ đạn, có hạt nổ. Đây là khối thuốc dễ phát nổ được đặt giữa một tấm mỏng dính để che và một tấm dày làm đe, kim hỏa từ khóa nòng đập qua tấm mỏng dính vào, ép hạt nổ lên đe kích nổ đạn. Những súng nhỏ dùng đạn liền khối vỏ đạn-đầu đạn-liều phóng-hạt nổ, còn súng lớn một số trong những dùng liều rời, nhiều liều. Hệ thống cơ khí nạp đạn, quay tầm hướng, tháo vỏ đạn... và khối mạng lưới hệ thống điện tử đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong những khối mạng lưới hệ thống đối kháng dùng súng như xe tăng hay thiết giáp hạm (đúng hơn là "tàu chiến đấu"). Các khối mạng lưới hệ thống đối kháng dùng súng này chuyên để diệt nhau, có hai trách nhiệm lớn số 1 là bắn loại súng diệt nhau và chống lại đạn.
Nòng xoắn, thuốc phóng ổn định và đạn xuyên phá[sửa | sửa mã nguồn]
Súng trên xe tăng 105mm L7. Nòng dược cắt mở để nhìn rõ rãnh xoắn (khương tuyến).
Ba tăng cấp cải tiến quan trọng trong thế kỷ XIX là: nòng xoắn, thuốc cháy chậm và đạn xuyên phá.
Nhờ nòng xoắn có những rãnh xoắn trong thành nòng, viên đạn xoáy như con quay trong không khí, luôn chống lại những lệch lạc, viên đạn quay tác dụng với không khí luôn hướng tâm khí động về phía trước tâm khối lượng. (Có thể tưởng tượng như con quay đồ chơi, luôn lộn ngược trên đinh). Nhờ đó, giảm tản mát đạn, hoàn toàn có thể làm đạn dài nặng mà vẫn hẹp, ít lực cản, thay cho đạn cầu. Những nòng xoắn đầu tiên có từ thế kỷ XV, nhưng nhồi thuốc miệng nòng dùng nòng xoắn rất khó.
Các thuốc phóng mới có độ bền cơ học cao, không vỡ khi phóng đạn, được đúc thành những ống trụ rỗng. Khi cháy, những ống này ít thay đổi diện tích s quy hoạnh mặt ngoài nên cháy ổn định hơn, cháy lâu hơn. Nhờ điều khiển được phản ứng cháy, người ta nhồi được nhiều thuốc phóng hơn trong pháo nòng dài, tăng tầm bắn mà giảm khối lượng lựu pháo, nòng dày của pháo hạm vì thế dần được thay bằng nòng mỏng dính như M-46.
Đạn xuyên phá được đúc bằng thép tốt, nhồi thuốc nổ ổn định, khi đập vào giáp không kích nổ mà xuyên vào trong. Thuốc nổ cháy chậm và ổn định cùng đạn xuyên được người Đức phát triển ứng dụng đầu thế kỷ XX (khoảng chừng năm 1902). Đến thời điểm giữa thế kỷ XX, súng lớn cũng khá được đặt trên những xe cơ giới bọc thép, trở thành "pháo tự hành" và "xe tăng". Súng cũng khá được đặt trên những tàu biển bọc thép lớn, khối mạng lưới hệ thống diệt tàu trên biển này được gọi là tàu chiến đấu (battle ship), tuy nhiên, dịch theo Hán-Việt là thiết giáp hạm hơi khác.
Súng ngắn[sửa | sửa mã nguồn]
Các súng cầm tay nhỏ gọn nòng ngắn gọi chung là "súng ngắn", tiếng Anh là pistol. Những súng cầm tay nòng ngắn mạnh thường sử dụng đạn ngắn nhưng đường kính lớn, giảm hạn chế do chiều dài nòng gây ra.
Súng ngắn có ổ xoay còn được gọi trong tiếng Anh là revolver.
Súng ngắn bắn phát một[sửa | sửa mã nguồn]
Nagant M1895. Các ổ đạn lần lượt quay vào nòng, điển hình của súng ngắn bắn phát thuở nào điểm cuối thế kỷ XIX
Tuy từ "súng ngắn" trong khoa học quân sự chỉ chung nhiều chủng loại súng cầm tay nòng ngắn nhưng dùng trong ngôn từ thông thường hơi khác, loại súng cầm tay nòng ngắn gọn nhỏ bắn phát một được gọi là súng ngắn. "Súng ngắn" gọn nhỏ chứa ít đạn, bắn phát một dùng cho sĩ quan hay công an. Súng này còn hay được gọi là "súng lục", "súng sáu". Súng ngắn có từ thời súng kíp, để tăng số lượng đạn nạp sẵn, người ta làm 2 nòng. Khẩu Colt-1851 Mỹ hồi thời điểm giữa thế kỷ XIX dùng ổ quay 6 buồng đốt, đạn vỏ giấy, có lẽ rằng là súng dùng đạn có vỏ đầu tiên, vì nó mà mang tên "súng lục". Đến đầu thế kỷ XX những súng ngắn phát một dùng băng xoay vẫn phổ biến, như Browning, Nagant M1895.
Ví dụ về súng ngắn ngày này (còn gọi là súng ngắn tự động) như Fedor Tokarev TT-33 thế chỗ Nagant M1895. (Tokarev-Tula kiểu 33, Tokarev ở Tula, hay được gọi tên tiếng Việt là K-54), khẩu này ban đầu bắn đạn 7,63 x 25mm, những phiên bản tân tiến (vẫn sản xuất) dùng cỡ đạn 9mm. Colt M1911 cũng thay thế cho những súng ổ xoay. Thời đó hàng là FN M1900 John Browning (1896). Makarov là đời thay thế cho TT-33[cần dẫn nguồn]. Thay cho ổ xoay là khóa nòng lùi.
Trong hồ sơ thuế, hải quan của Việt Nam phân biệt súng ngắn và súng ổ xoay-để tương thích với tài liệu tư pháp nước ngoài. Nhưng trong ngôn từ dùng chung vẫn thường gọi là súng ngắn[cần dẫn nguồn].
Súng máy nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]Loại súng máy dùng chung đạn với những súng ngắn gọi là "súng máy nhỏ", ví dụ PPSh-41 hồi thế chiến 2 (tên Việt Nam là K-50). Khẩu súng máy nhỏ nổi tiếng ngày này là Uzi của Israel, thiết kế đầu trong năm 1950, đến năm 1951 được đồng ý trang bị, năm 1956 tham chiến lần đầu tạo thành công lớn. Súng Uzi dùng cỡ đạn 9x19mm Parabellum, tăng cấp cải tiến từ khẩu CZ Model 25 của Tiệp Khắc. Các súng trường và súng liên thanh nhỏ đều có những ưu thế riêng. Súng liên thanh nhỏ có uy lực rất mạnh ở tầm gần. Tuy nhiên, cũng rất khó sử dụng chúng ở tầm 200 mét như những thông báo. MP7 mang đạn đường kính nhỏ 4,6x30mm nên gọn hơn, nặng 2 kg đầy đủ băng 40 viên.
Một số súng cạc bin tính năng không khác nhiều súng ngắn bắn nhanh, như AK-74U (AK-74 nòng ngắn) nặng 2,71 kg. Các súng ngắn bắn liên thanh hoàn toàn có thể dùng khóa nòng lùi với trích khí thẳng hoặc trích khí ngang (MP7).
Nhiều người hay nhầm submachine gun (súng máy cỡ nhỏ) là súng tiểu liên.
Vũ khí thành viên chính[sửa | sửa mã nguồn]
đạn có khe móc. 1 đầu đạn. 2 vỏ đạn. 3 thuốc đạn. 4 khe móc. 5 hạt nổ
Súng trường, đọc tiếng Việt đúng là súng dài, tuy nhiên trong tiếng châu Âu ngày này, súng trường được gọi là rifle, tức là nòng xoắn, đây là thói quen nói tắt súng dài nòng xoắn. Thực ra những súng hỏa mai, súng kíp nòng trơn đã phân ra súng nòng dài làm vũ khí chính của cục binh, súng nòng ngắn dắt sống lưng cho gọn, súng trung bình là cạc bin (súng kỵ sĩ).
Khác với đại bác, súng trường được thiết kế sao cho gọn nhẹ, tin cậy, đúng chuẩn nhưng tầm bắn hiệu suất cao thấp. Những súng trường nòng xoắn đầu tiên xuất hiện trước thế kỷ XIX, nhưng đến hết thế kỷ này mới phổ biến súng trường có vỏ đạn và nòng xoắn. Do lượng thuốc nổ nhỏ nên không dùng viên trụ rỗng và dùng miếng thuốc dẹt. Người ta cũng thấm những chất làm chậm tốc độ cháy lên mặt phẳng thuốc, để khi giảm diện tích s quy hoạnh mặt phẳng, tốc độ thuốc cháy ăn sâu nhanh lên, điều hòa tốc độ cháy. Vỏ đạn có gờ hay khe phía sau cùng để một chiếc móc trên khóa nòng móc vào, kéo vỏ đạn ra khỏi nòng. Gờ dần thay bằng khe tin cậy hơn.
Súng trường trợ chiến[sửa | sửa mã nguồn]
Các loại súng trường năm 1905
Đầu thế kỷ XIX, trong khi châu Á vẫn mải mê với đại bác thì châu Âu đã phát triển và trang bị nhiều súng trường, từ đó, súng này trở thành vũ khí chính. Cuối thế kỷ XIX, súng trường bắn phát một có nhiều chủng loại khóa nòng then xoay, đòn bẩy, bơm, khối quay. Tên gọi súng trường trợ chiến do tính năng ban đầu của nó chưa ưu việt, thời gian nạp thuốc đạn, đạn, ngắm bắn, khai hỏa tương đối dài, tốc độ bắn rất chậm (như pháo), nên chỉ có thể được dùng để tương hỗ cho những loại vũ khí lạnh khác đang thông dụng như đao, kiếm, lưỡi lê.
Để thống nhất, người ta lựa chọn ra một mẫu súng trường, lấy làm tiêu đúng cho quân đội mỗi nước trong thuở nào kỳ. Súng đó sẽ được gọi là "súng trường trợ chiến". Điều này làm thuận tiện việc huấn luyện, phục vụ hầu cần, trang bị...đảm bảo lôi kéo sức mạnh tối đa của đất nước khi có trận chiến tranh. Loại súng được chọn sẽ được sản xuất và đưa vào sử dụng hàng loạt sau khi đăng ký bản quyền. Từ bản quyền được cấp, những hãng sẽ duyệt mẫu súng riêng với chủ bản quyền như quân đội, từ đó nhận hợp đồng sản xuất và súng sẽ hơi khác ở mỗi hãng.
Sau Nga và Đức, mãi đến gần Thế chiến 2 những nước khác mới đặt ra yêu cầu trang bị súng trường trợ chiến nhưng ở mức độ phổ cập hơn. Ví dụ như Mỹ, họ chỉ đặt ra yêu cầu trang bị lại cho quân đội từ kiếm và súng ngắn sang trang bị phổ biến là súng trường. (trừ cấp chỉ huy vẫn giữ kiếm và súng ngắn như cũ)
Gewehr 1888 (G88), Mosin và Mauser[sửa | sửa mã nguồn]Mosin Nagant 1891 phiên bản dành riêng cho bộ binh]] xxxxnhỏ|phải|Mosin Nagant 1891 phiên bản dành riêng cho long kỵ binh]] Đây là tên gọi thường gọi của hai loại súng trường phục vụ của Nga và Đức. Chúng ra đời thập niên 189x. Các súng này ra đời cùng với việc xuất hiện đạn có vỏ, đáy vỏ dày, có gờ hay rãnh móc, đầu đạn có vỏ mềm.
Mosin và Mauser đều là tên gọi hai nhà thiết kế, sản xuất súng. Mosin thường được phương Tây gắn chữ Mosin Nagant để kể công, nhưng thật ra cái bộ phận Nagant trong đó đã biến mất từ lâu[cần dẫn nguồn]. Mosin và Mauser là hai súng trường được sản xuất nhiều và dùng lâu nhất thế giới. Hàng trăm triệu những súng này đã được làm và dùng cho tới nay, gấp hàng trăm lần những súng trường hạng nặng khác. Chúng đều không phải là một khẩu rõ ràng, mà là một tập hợp những tiêu chuẩn về hình học, vật liệu, công nghệ tiên tiến, tính năng, sử dụng...được sản xuất ở nhiều nước, nhiều hãng rất khác nhau trong những điều kiện rất rất khác nhau.
Mosin và Mauser là những súng trường trợ chiến điển hình, trong khi đó, ở những nước Anh-Mỹ-Pháp không còn khái niệm súng trường trợ chiến hoàn hảo nhất như chúng. Khác với những súng khác, bản quyền Mosin và Mauser được nhà nước nắm giữ và đặt hàng rộng rãi. Chúng được thiết kế để sản xuất ở nhiều điều kiện rất khác nhau. Trong khi đó, những súng trường Mỹ chỉ sản xuất trong điều kiện của một hãng nào đó. Phần công cộng duy nhất là trang bị, chứ không phải thiết kế và sản xuất.
Các súng Mosin và Mauser đều được ra đời trong một cuộc thi tuyển thiết kế rộng và lâu, rồi một quá trình tăng cấp cải tiến cũng lâu dài. Kết quả của những cuộc thiết kế đó là hai khẩu súng có chất lượng, số lượng sản xuất, thời gian và khu vục sử dụng vượt xa so với tất cả nhiều chủng loại súng trường cùng thời khác. Thời gian và không khí sản xuất những súng này cũng vậy, những tăng cấp cải tiến Mauser tiên tiến nhất được Trung Hoa Dân quốc sản xuất dập theo mẫu có sẵn trong những công xưởng được trang bị rất thô sơ.
Cả hai khẩu ban đầu đều được thiết kế trên hai phiên bản súng trường và cạc-bin, nhưng sau trong năm 1930, chỉ từ phiên bản cạc-bin của chúng được sản xuất.
Mauser là súng trường trang bị chính trong quân nòng cốt Việt Minh thời trước Cách mạng tháng Tám. Nguồn cung đa phần là chiến lợi phẩm lấy từ Pháp và Trung Hoa Dân quốc, sau đó là từ viện trợ. Thời đầu kháng chiến chống Pháp, cũng luôn có thể có một ít súng Mosin đến tay Việt Minh từ người Nhật, nhưng lại là phiên bản rất cổ do quân đội Nhật thu được từ trận chiến tranh Nga - Nhật (1904-1905). Cuối cuộc kháng chiến, người ta nhận được một số trong những phiên bản Mosin chính hãng từ nguồn viện trợ. Nhưng do không thống nhất về loại đạn hoàn toàn có thể sử dụng nên QĐNDVN chuyển giao cho những đơn vị quân địa phương và dân quân du kích. Đến thời kỳ kháng chiến chống Mỹ thì kiểu súng Mauser được vô hiệu khỏi biên chế vũ khí bộ binh của QĐNDVN sau Kế hoạch Z. Phần lớn số súng còn được dùng để huấn luyện tân binh, dân quan du kích hoặc cho vào lò luyện thép.
Vào năm 1882, người Nga đã đặt ra yêu cầu thiết kế súng có hộp đạn trong. Ban đầu là những tăng cấp cải tiến của khẩu súng Berdan cũ đang dùng. Tuy nhiên, người Nga nhanh gọn phát hiện ra rằng, nên phải thay đổi hoàn toàn bằng một loại súng mới. Họ tổ chức một cuộc thi tuyển thiết kế súng trên quy mô toàn châu Âu trong nhiều năm, năm 1888, thành lập Hội đồng thử nghiệm súng có băng đạn.
Sergei Ivanovich Mosin thiết kế một khẩu súng năm 1889. Đến năm 1891, trong cuộc chọn chung kết, Mosin thắng với một điều kiện là sử dụng tay kéo khóa nòng của Nagant[cần dẫn nguồn]. Tiền bản quyền được Hội đồng trả tiền cho Nagant và Mosin được tổ chức sản xuất súng. Ban đầu, có 3 phiên bản, phiên bản dành riêng cho bộ binh nặng, phiên bản dành riêng cho long kỵ binh và phiên bản dành riêng cho kỵ binh nhẹ (còn gọi là Kỵ binh Cosack) ngắn lại, phù phù phù hợp với việc tác chiến trên sống lưng ngựa. Đến năm 1930, phiên bản Mosin 1891/30 ngắn theo những bản dành riêng cho kỵ binh Cosack được gọi là cạc-bin. Phiên bản Mosin 1891/44 ra đời năm 1944 khá hoàn thiện và được dùng nhiều ở Việt Nam (tên Việt Nam là K-44). Trong cơ chế nạp đạn, hất vỏ đạn cũ ra, người Nga chọn loại đạn gờ móc, lỗi thời nhưng thích phù phù hợp với công nghệ tiên tiến bậc thấp của Nga lúc đó. Điều này về sau cản trở việc phát triển súng máy Nga mà rất khó bỏ. Mauser hoạt động và sinh hoạt giải trí êm, đỡ giật hơn nhưng Mosin khỏe hơn, kích thước và trọng lượng của nó thích phù phù hợp với người Nga nhưng lại nặng và dài so với nhiều chủng loại súng khác. Mosin hoàn toàn có thể sản xuất hàng loạt hơn do cấu trúc đơn giản, nguyên vật liệu phổ biến gồm đa phần là thép và gỗ thông.
Mauser ra đời từ từ. Tiến bộ hơn Nga, từ trong năm 1870 Đức đã có những súng trường tiên tiến nội địa, Mauser đã đứng vị trí số 1 về thiết kế súng và ông hoàn thiện nó liên tục. Cũng như Nga, cuối trong năm 1880 Đức đặt ra Hội đồng Súng cầm tay. Không hiểu sao, Mauser đã không tham gia hội đồng. Hội đồng nhanh gọn tiếp cận hàng loạt những tiến bộ kỹ thuật mới: công nghệ tiên tiến dập vỏ đạn, công nghệ tiên tiến bọc đầu đạn, sản xuất súng... đặc biệt là chấm hết việc sử dụng thuốc nổ đen. Gewehr 1888 (bộ binh 1888, G88) là khẩu súng trường trợ chiến đầu tiên được đồng ý. G88 cũng luôn có thể có bản cạc bin, nó được sản xuất ít vì phiên bản Mauser ra liền theo. Khẩu này thiết kế không còn đóng góp của Mauser và được gọi là Súng theo kiểu 88. Tuy vậy, G-88 thừa kế rất nhiều đặc điểm của những khẩu Mauser trước đó. Xem thêm G88.
Mauser nhanh gọn nhận thấy vai trò của Hội đồng và đem kỹ thuật của tớ đóng góp, hãng hoàn thiện G88 và cho ra những Model 1889/90/91, đã hình thành nên cấu trúc súng Mauser. Nhưng chỉ đến năm 1898, khi loại đạn mới hoàn hảo nhất, Mauser 1891/98 mới giống những súng sau này. Khoảng trong năm 1930, phiên bản cạc bin mới được hoàn thiện và được sản xuất lớn ở rất nhiều nước. Đạn hoàn toàn không còn gờ móc, rất là tiên tiến lúc đó và thuận lợi sau này. Năm 1898, hình thành Mauser báng tăng cấp cải tiến ngắn Model 98k (k=kurz ngắn). Phiên bản cạc bin báng ngắn có ký hiệu Karabiner 98k K98k. Cũng có người viết G98, nội bộ Đức hay dùng cách viết súng bộ binh 98.
Trung Hoa Dân quốc đã sao chép khẩu Mauser để sản xuất ngay từ những ngày đầu tiên lập quốc ở Quảng Đông. Không thể thống kê được, nhưng chỉ tính trước Thế chiến II đã có hàng trăm triệu khẩu Mauser chỉ tính riêng loại do Trung Hoa Dân quốc sản xuất theo mẫu. Tốc độ sản xuất của Mosin cũng đáng kinh ngạc không kém, trong điều kiện công nghiệp kỹ thuật rất thấp kém mà đến 1904, Nga đã có tầm khoảng chừng gần 4 triệu khẩu.
Ví dụ về những súng trường không đạt hoàn toàn khái niệm phục vụ là Springfield Model 1903. Mỹ thuê Mauser thiết kế Springfield Model 1903 để thay thế Springfield Model 1892 (sao chép súng trường Krag. Tuy nhiên, Springfield Model 1903 không còn khóa bảo vệ an toàn và đáng tin cậy kim hỏa đặc trưng của Mauser. Springfield Model 1903 có đạn giống Mauser, cỡ đạn 0,308inch (hơi to hơn đạn Mosin 7,62mm do quy định rãnh xoắn), nhưng đạn sùng thuốc súng Cordic Mỹ. Loại đạn 30-03 đầu tù được thay bởi 30-06 năm 1907 với kiểu đầu đạn nhọn nặng đuôi (giống đạn Mauser và Mosin năm 1898). Việc chọn kích thước viên đạn không hợp lý (thuốc phóng ít, đầu đạn nặng) và Springfield Model 1903 trở nên yếu kém hơn Mauser và Mosin. Springfield Model 1903 cũng không bao giờ được đồng ý trong biên chế vũ khí của quân Hoa Kỳ và được rút ra khỏi vai trò súng trường nòng cốt vào trong năm 1930.
Mauser Lưu trữ 2007-08-06 tại Wayback Machine Mauser Mauser Lưu trữ 2003-07-14 tại Wayback Machine Mauser
Súng trường không tự động[sửa | sửa mã nguồn]xxxxnhỏ|phải|Súng trường K44]]
Đầu thế kỷ XX, thường người ta sử dụng súng trường có khóa nòng then xoay điều khiển tay. Mỗi lần bắn phải nạp đạn lại. Để nạp đạn, người bắn xoay cần gạt để mở hãm khóa nòng, kéo cần gạt về sau, vỏ đạn va phải một gờ nhô ra, bật ra khỏi súng. Sau đó, người ta chế ra băng đạn trong súng, đạn dự trữ sẵn trong súng 5-10 viên, mỗi lần bắn xong chỉ việc kéo cần gạt là tháo vỏ và nạp đạn lại được. Khóa nòng có mấu gạt móc đạn từ trong băng. Các viên đạn còn sót lại được lò xo đẩy vào khoảng chừng trống.
Các khẩu Mosin và Mauser đều là Súng trường không tự động.
Súng trường hạng nặng[sửa | sửa mã nguồn]Khẩu Winchester Model 70, khởi đầu sản xuất từ 1936, nay vẫn được tăng cấp cải tiến và sản xuất, đây là loại súng trường hạng nặng. Đầu thế kỷ XX, những súng trường hạng nặng còn dược gọi là "súng trường chiến đấu", có nòng dài nhất và đường kính đạn cũng lớn. "Súng trường hạng nặng" đầu thế kỷ XX là vũ khí chính của cục binh, nay hay dùng cho mục tiêu đặc biệt, như bắn tầm xa, bắn tỉa, bắn đúng chuẩn... ví như VSSK Vychlop 12,7mm Lưu trữ 2008-04-05 tại Wayback Machine KSVK 12,7mm Lưu trữ 2005-12-15 tại Wayback Machine
Hai khẩu Mosin và Mauser đều nằm trong nhóm Súng trường hạng nặng. Lúc đó, cỡ súng này là vũ khí chính. Ban đầu Mosin và Mauser đều có phiên bản cạc bin, sau 1930, chúng đều được tăng cấp cải tiến làm ngắn gọn tiếp và đầu Thế chiến II, vẫn là súng nòng cốt.
Súng trường bán tự động[sửa | sửa mã nguồn]
Cơ cấu máy súng Fedorov Avtomat
Súng cạc-bin trường bán tự động SKS-45
Sau những súng trường không tự động còn sót lại của thế kỷ XIX, đến đầu thế kỷ XX xuất hiện súng trường bán tự động. Có nhiều cơ chế vận hành súng tự động, lấy năng lượng từ phát đạn. Ví dụ: lùi dài, lùi ngắn, lùi dùng khối quán tính, trích khí hành trình, trích khí xung. Súng trường bán tự động dùng năng lượng phát nổ để tháo vỏ, nạp viên khác và lên cò, nhưng chỉ bắn phát một. Khẩu Fedorov Avtomat bắn đạn 8,5 g đi 860 m/s, thiết kế năm 1911, đến thế chiến 1 dùng băng đạn tháo được, nhưng sản xuất rất ít (25 ngàn khẩu) do những trở ngại vất vả về đạn, tuy vậy, nó vẫn là khẩu súng trường tự động đầu tiên được đồng ý quy mô lớn. Fedorov Avtomat dùng cơ chế lùi ngắn. Sau này, súng trường tự động thường dùng trích khí, khóa nòng xoay. Hồi đầu Thế chiến 2 có SVT-38, SVT-40. Phía Mỹ có khẩu M1 Garand khóa dùng nòng trích khí then xoay, nhưng vẫn dùng kẹp đạn, thiết kế đầu trong năm 1930, đưa vào trang bị 1937.
Phần lớn những Súng trường bán tự động sau Thế chiến II đều có cấu tạo và tính năng lai súng trường cỡ lớn-trung liên và thường có trong biên chế cấp tiểu đội. Nhưng trong Chechnya-1999, Nga có xun hướng tách riêng những hiệu suất cao này. Nguyên nhân đó đó là vì súng thành viên AK-74 có cỡ đạn quá nhỏ (5,54 mm) khó thống nhất với Tiểu liên cỡ lớn (còn được NATO gọi là "súng trường tấn công") như AK-47 và AKM, trong khi hiệu suất cao bắn tỉa tân tiến lại yêu cầu tăng kích thức đạn lên đến mức cỡ trọng liên 12,7mm. Ví dụ: VSSK Vychlop 12,7mm Lưu trữ 2008-04-05 tại Wayback Machine và KSVK 12,7mm Lưu trữ 2005-12-15 tại Wayback Machine
Súng cạc-bin, súng trường nòng ngắn[sửa | sửa mã nguồn]
Khẩu súng trường nòng ngắn đầu tiên là khẩu Remington, xuất hiện trong Chiến tranh miền Tây Hoa Kỳ, được trang bị cho quân đội (trong đó, kỵ binh được trang bị nhiều nhất), công an và cả dân thường. Tuy nhiên, nó vẫn chưa tồn tại được tính ưu việt của những khẩu cạc-bin sau này do vẫn phải lên đạn bằng tay thủ công, tuy nhiên cơ cấu tổ chức kéo khóa nòng đã được nhất thể hoá với vòng cò, làm cho xạ thủ lên đạn nhanh và thuận tiện và đơn giản hơn. Súng cạc-bin ra đời đầu thế kỷ XX có chiều dài nhỏ súng trường, hoàn toàn có thể dùng cùng loại đạn với súng trường gọi là cạc-bin, trong tiếng Việt từ này xuất xứ tiếng Pháp. Sau "súng trường cỡ lớn" thì cạc-bin lên ngôi làm vũ khí chính của cục binh do nó gọn nhẹ hơn, người lính mang được nhiều đạn hơn và đặc biệt là bắn nhanh hơn nhời cơ cấu tổ chức nạp đạn và điểm hỏa bán tự động. Hồi đầu thế chiến 2, những súng trường tự động và súng máy nhỏ xuất hiện nhiều, tỏ ra ưu thế. Khẩu Cạc-bin M1, sau được tăng cấp cải tiến thành Cạc-bin M2 và Cạc-bin M3. Khẩu Cạc-bin M4, phiên bản nhỏ gọn của súng trường M16A2) là những ví dụ về súng cạc-bin.
Tiểu liên, trung liên[sửa | sửa mã nguồn]
Tiểu liên[sửa | sửa mã nguồn]
Có tên tiếng Anh là: Sub-machine gun (Súng máy cỡ nhỏ - SMG); là vũ khí thành viên tầm gần, thuộc họ súng máy; tầm bắn lý thuyết hoàn toàn có thể đến 500 m (K-50, Thompson, M3, Tull) nhưng cự li sát thương có hiệu suất cao không thật 300 m, có loại chỉ 100 m (M3); cỡ nòng từ 5,56 mm (M16) đến 12 mm (M3), phổ biến nhất là hai cỡ nòng 5,56 mm (tiêu chuẩn NATO) và 7,62 mm (tiêu chuẩn khối Vacsava). Do cấu trúc trích khí gián tiếp hoặc trực tiếp để lùi khóa nòng phối phù phù hợp với lò xo đẩy đạn, lò xo hồi khóa nòng để nạp đạn tự động, tiểu liên hoàn toàn có thể bắn từng phát hoặc bắn liên tục. Tốc độ bắn trong thử nghiệm súng hoàn toàn có thể đạt 600 phát/phút. Tốc độ bắn trong thực tế chiến đấu khoảng chừng 100 phát/phút. Hộp tiếp đạn hoàn toàn có thể chứa từ 20 đến 40 viên. Một số loại tiểu liên cỡ lớn (AK-47) hoàn toàn có thể lắp lưỡi lê để hoàn toàn có thể giáp lá cà. Trong chiến đấu, tiểu liên tạo tỷ lệ hỏa lực cao khi tấn công minh phương pháp bắn rải, bắn quét. Trong phòng ngự, tiểu liên phát huy độ đúng chuẩn không nhỏ khi bắn điểm xạ (2 đến 3 phát liên tục).[6]
Tiểu liên cỡ lớn[sửa | sửa mã nguồn]Có tên tiếng Anh: Light Machine Gun (Súng máy hạng nhẹ - LMG), là vũ khí thành viên đa phần của cục binh, được NATO gọi là "Súng trường tấn công" (do tên lóng bằng tiếng Anh là assault rifle). Tên này được nước Đức đặt ra, yêu cầu của tớ là người bộ binh có hỏa lực mạnh. Do có uy lực gần bằng súng trường và sử dụng được đạn súng trường nên người ta còn gọi nó là súng trường tự động.
Trong những súng bộ binh thì súng này còn có nòng dài, chỉ ngắn lại súng trường bán tự động và súng trường hạng nặng một chút ít, phối hợp những ưu thế của súng trường và súng máy nhỏ, tầm bắn hiệu suất cao đến 400 mét. Những súng trường trước đây hoàn toàn có thể sát thương ở rất xa, nhưng hiệu suất cao xạ kích thấp, trong cả ở tầm bắn gần do tốc độ bắn chậm. Đến sau thế chiến 2, tiểu liên cỡ lớn đã hoàn thiện. Lúc này đã có vỏ đạn hình côn chống tắc, dùng khe móc thay cho gờ móc với băng đạn cong tháo lắp nhanh, khóa nòng then xoay và lên đạn tự động bằng trích khí (trích một luồng khí từ nòng đẩy piston máy nạp đạn). Để phát bắn đầu tiên đúng chuẩn, những súng trường tấn công đều bắn khi nòng đã khóa, người thiết kế phải tính cân đối súng để ổn định khi bắn. Để tiết kiệm đạn, súng được cho phép chọn Một trong những chính sách bắn: AK có hai chính sách chọn bắn từng phát và liên thanh, M16 có chính sách chọn bắn 3 viên và liên thanh. Do điều kiện tác chiến, bộ binh Việt Nam đã hoàn thiện chính sách bắn hai viên liên tục cho súng AK, được gọi là kỹ năng điểm xạ, nhờ vào kỹ thuật bóp và nhả cò nhanh và vừa đủ của xạ thủ. Các tiểu liên cỡ lớn đều hoàn toàn có thể thay băng đạn nhanh gọn. Bằng kinh nghiệm tay nghề trận chiến tranh, người Đức chế ra MP44, còn gọi là StG 44 (súng bão 44). Năm 1943, người thợ làm súng ba đời Kalashnikov kết phù phù hợp với kinh nghiệm tay nghề mặt trận chế ra hai mẫu AK-1 và AK-2 khi ông bị thương và đang nằm viện. Đến năm 1947, ông hoàn thiện và trình làng khẩu Avtomat Kalashnikov 1947 (AK-47). Khẩu súng đã được Hội đồng quốc phòng Liên Xô duyệt và trang bị cho Quân đội Xô Viết từ năm 1949. Sau đó, người Mỹ đưa ra M16. Sau này, M16 có nhiều tăng cấp cải tiến phát hành khẩu AR-15 (tiểu liên cực nhanh), có một số trong những chính sách thao tác giống với ưu thế của AK-47, như bắn tiết kiệm đạn, ổn định, tin cậy. Thời điểm ra mắt những tăng cấp cải tiến này khoảng chừng 1970. Tuy nhiên, không khẩu súng nào thành công như AK-47.
Người Đức đã thiết kế STG45 ngay trong Thế chiến 2 nhưng không kịp trang bị, sau này Tây Ban Nha mua bản quyền STG45 chế ra khẩu CETME trong năm 1950, khẩu SIG 510 Thụy Sĩ cũng theo mẫu này nhưng dùng vật liệu mới. Các súng này dùng cơ chế làm chậm lùi hãm cho khóa nòng. Cơ chế lùi khóa nòng này dùng đòn bẩy tăng tốc dộ khối lùi, giảm khối lượng. Kỹ sư Youriy Alexandrov người Nga đưa ra mẫu khóa nòng mới là Balanced Automatics Recoil System (BARS, khối mạng lưới hệ thống lùi tự động cân đối) đầu trong năm 1970. Hệ thống này gọn nhẹ, bắn nhanh, êm, ít thay đổi hướng súng khi bắn liên thanh, từ từ thay cho kiểu khóa nòng trích khí ngang của AK-47. Khẩu súng đầu tiên dùng kiểu này là AL-7 nhưng không được duyệt sử dụng, AK-107 dùng khóa nòng lùi này.
Ngày nay, tiểu liên cỡ lớn phát triển theo xu hướng dùng đạn đường kính nhỏ, tăng sơ tốc, tăng tốc độ bắn vừa phải, hoạt động và sinh hoạt giải trí cân đối ổn định. Nhờ đó tăng kĩ năng sát thương và bắn trúng, tăng uy lực súng mà giảm được khối lượng súng đạn bộ binh mang theo. Cỡ đạn hay dùng là 5,45x39 mm Nga; 5,8×42 Trung Quốc; 5,56x45 mm NATO. Những đại diện của súng trường tấn công ngày này là AK-107 đạn Nga, AK-108 đạn NATO (giống hệt AK-107), M16 Mỹ, những phiên bản M16A2, M16A3 M16A4, SIG 510 Thụy Sĩ xuất xứ từ STG45, FAMAS của Pháp (dùng khối lùi đòn bẩy làm chậm cũng làm cho súng nhẹ hơn như khối lùi then ngang làm chậm) và QBZ-95 Trung Quốc, sao chép FAMAS Pháp, bắn đạn Trung Quốc. M4 cạc bin Mỹ, tức M16A2 phiên bản nhỏ gọn, là loại cạc bin được sử dụng như súng trường tấn công. Trong những súng trường tấn công tân tiến đó, ngày này chỉ từ người Mỹ giữ khóa nòng xoay trích khí.
Các tiêu chuẩn đặt ra cho tiểu liên cỡ lớn ngày này là:
- Tầm bắn hiệu suất cao từ 300 mét trở lên.Chọn 2 đến 3 chính sách bắn.Tiết kiệm đạn ở chính sách bắn chậm.Uy lực mạnh ở chính sách bắn nhanh.Xạ thủ mang được
nhiều đạn.Độ tin cậy cao, bền, dễ sử dụng khi chiến đấu.
Có tên tiếng Anh là Medium Machine Gun (Súng máy hạng trung - MMG); là vũ khí thành viên tầm trung, thuộc họ súng máy, có chân chống đỡ nòng súng hình chữ A hoàn toàn có thể gập lại dọc thân súng; cự li sát thương có hiệu suất cao đến 1000 m, tầm bắn lý thuyết hoàn toàn có thể đạt 3000 m; cỡ nòng từ 5,56 mm đến 8 mm. Trọng lượng trung liên to hơn tiểu liên, thông thường từ 6 đến 10 kg. Khi trang bị cho bộ binh, trung liên chỉ việc một người tiêu dùng. Nó cũng hoàn toàn có thể được gắn trên mô tô, ô tô, xe bọc thép, máy bay, trực tăng chiến đấu nhưng không phổ biến vì tầm hỏa lực hạn chế. Trung liên chỉ bắn liên thanh, không thể bắn từng phát (trừ trường hợp người bắn nạp đạn từng viên bằng tay thủ công). Riêng loại RPK có chính sách bắn in như AK-47. Tốc độ bắn tối đa trong thử nghiệm đạt 750 phát/phút. Tốc độ bắn trong thực tế chiến đấu từ 150 đến 250 phát/phút. Với tỷ lệ hỏa lực cao, trung liên được sử dụng phổ biến tạo hỏa lực yểm hộ cấp tiểu đội, trung đội.[7]
Mẫu súng trung liên M1918 (thường gọi là V-3) là một trong bộ sưu tập đầu tiên. Nó được trang bị cho quân đội Hoa Kỳ trong trận chiến tranh thế giới thứ hai để dùng làm súng hỏa lực cấp trung đội. Khi mới ra đời, bộ sưu tập súng trung liên đều có loại đạn riêng. Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, để nhất thể hóa những cỡ đạn dùng cho những loại súng bộ binh thành viên, nhiều chủng loại trung liên dùng chung đạn với súng trường và súng tiểu liên lần lượt ra đời. Các loại RPD, RPK của Liên Xô dùng chung đạn với AK-47, CKC và K-63. Đặc biệt, RPK và AK-47 hoàn toàn có thể dùng chung hộp đạn (cả tròn và dài) mà không càn chuyển đạn do cấu trúc của cụm link hộp đạn - thân súng giống hệt nhau.
Súng bắn tỉa[sửa | sửa mã nguồn]Súng bắn tỉa được sản xuất công phu, đúng chuẩn. Vì kỹ thuật phát triển mà ngày này súng trường và súng bắn tỉa đi theo hai hướng ngược nhau, súng bắn tỉa thì đạn to, súng trường ngược lại đạn nhỏ. Trước đây, thường hay lấy súng trường chiến đấu làm súng bắn tỉa. Ví dụ là khẩu súng nổi tiếng của trận chiến tranh Việt Nam SVD, bất kể là ta hay địch, đều quý khẩu này như vàng và vồ lấy mọi khi gặp. SVD bắn đạn 7.62×54mmR. Một ưu thế nổi bật của SVD là duy trì độ đúng chuẩn rất cao kể cả trong điều kiện dã chiến lâu ngày, cũng như việc hiệu chỉnh súng thuận tiện và đơn giản.
SVD trong thực tế đã cho tất cả chúng ta biết một hiện tượng kỳ lạ lạ, nữ bắn tỉa tốt hơn nam.
Sau này, những LMG (súng máy hạng nhẹ) có hiệu suất cao bắn phát một kiêm chức súng trường chiến đấu, súng bắn tỉa cấp tiểu đội. Súng trường chiến đấu, súng bắn tỉa kiểu này còn được gọi là súng trường tầm xa (viễn tân bộ thương). Ví dụ như trung liên RPK, hiểu đúng chuẩn hơn đây là súng đa năng kiêm chức hỏa lực tiểu đội + súng trường tầm xa + súng trường chiến đấu. Tuy nhiên, khi tăng cấp cải tiến dùng đạn nhỏ như AK-74.
Phiên bản SVDK bắn đạn 9,3x64mm.
Cuộc chiến đấu của súng bắn tỉa là trận chiến đấu cuối của những súng trường chiến đấu. Các xạ thủ tránh bị phát hiện trong khi đó lại ra sức phát hiện trước đối thủ, ngắm bắn thận trọng và trang bị súng tầm xa. Một hướng nữa là thiết kế những súng bắn tỉa tàng hình, không phát âm thanh và hồng ngoại. Sau Chechnya 1999, Nga phát triển kiểu súng bắn tỉa công nghệ tiên tiến cao, súng bắn tỉa VSSK Vykhlop 12,7mm không phát âm thanh và hồng ngoại, tốc độ đầu đạn dưới âm 290/s, đầu đạn rất nặng (56gram và 76gram-1170grain) xuyên 16mm thép ở 200 mét, xuyên qua giáp bảo vệ bộ binh cấp 5 Nga ở 100 mét. Súng chỉ dùng cho FSB vì quân khủng bố săn lùng nó gắt gao.
Vũ khí của nhóm bộ binh, súng máy[sửa | sửa mã nguồn]
Hồi thế kỷ XIX người ta cũng đưa ra nhiều loại súng máy. Loại súng máy Gatling có nhiều nòng, động cơ quay những nòng chuyển Một trong những máy nạp đạn, nổ đạn, tháo vỏ (ban đầu quay tay). Một loại súng máy thả đáy nòng lùi tự do làm thành khối lùi, dùng năng lượng này chạy máy nạp đạn. Một số súng máy lại dùng khóa nòng hoạt động và sinh hoạt giải trí bằng trích khí, khóa nòng xoay thay then chống. Loại súng máy này cỡ nhỏ, bán đạn súng trường, dùng cho bộ binh hay được gọi là "tiểu liên", thường được dùng cùng hiệu suất cao với súng trường tấn công, sau này bỏ đi. Loại súng máy nữa có cấu trúc như súng trường tấn công liên thanh như khẩu đại liên PKMS, trung liên RPK của Nga (cơ cấu tổ chức khóa nòng xoay giống AK-47). Một loại súng máy trích khí dùng khóa nòng then chống như trung liên RPD, ngày này từ từ bỏ. Gatling là súng máy dùng động cơ ngoài, ngày này được tăng cấp cải tiến dùng trích khí, nhiều nòng. Gatling có hậu duệ là khẩu GAU-8 30mm, hoàn toàn có thể bắn đạn xuyên giáp tỷ lệ cao, được trang bị cho máy bay chống tăng A-10 (trang bị năm 1975, 1976) nhưng sau đó được thay bởi tên lửa có điều khiển. Trong Chiến tranh Việt Nam có khẩu M61 Vulcan 20mm và M134 7.62mm lắp trên trực thăng.
Loại Gatling đặt trên phương tiện vận chuyển còn được gọi là Minigun, do cỡ đạn quá nhỏ so với cỡ súng. Ví dụ, khẩu cối 82mm chỉ nặng bằng khẩu Galing 20mm.
Năm 1862, Gatling ở Mỹ đưa ra mẫu súng Gatling, nhưng chỉ đến 1890, khi vỏ đạn hoàn thiện thì súng máy Gatling mới thực sự là khẩu súng máy. Hiram Maxim đưa ra súng máy dùng năng lượng phát bắn thời điểm cuối thế kỷ XIX.
Đại liên, Trọng liên[sửa | sửa mã nguồn]- Đại liên: mang tên tiếng Anh là Heavy Machine Gun (Súng máy hạng nặng), là vũ khí hiệp hội tầm xa, thuộc họ súng máy, được đặt trên giá đỡ ba chân, giá đỡ có bánh xe hoặc gắn trên những phương tiện chiến đấu như mô tô, ô tô, xe bọc
thép, xe tăng, trực thăng, máy bay chiến đấu. Trọng lượng toàn bộ từ 20 đến dưới 50 kg, cỡ nòng từ 7,62 mm đến 12,7 mm. Tầm bắn tối đa đến 5000 m, cực ly sát thương có hiệu suất cao từ 1500m đến 3000 m tùy theo loại súng. Súng chỉ bắn liên tục, không bắn được từng phát một. Tốc độ bắn tối đa trong thử nghiệm đạt 800 phát phút, tốc độ bắn trong thực tế chiến đấu từ 150 đến 300 phát phút. Khi sử dụng cho bộ binh, mỗi khẩu đại liên thường cần ít nhất 2 người vận hành. Khi gắn trên những
phương tiện chiến đấu, chỉ việc một người vận hành hoặc được tự động hoá vận hành bởi người lái phương tiện. Do có hỏa lực mạnh ở tỷ lệ cao, đại liên thường được dùng làm vũ khí hỏa lực yểm hộ từ cấp trung đội đến cấp tiểu đoàn.[8]Trọng liên: Vũ khí hiệp hội tầm xa, cỡ lớn, thuộc họ súng máy; thường gắn trên giá đỡ ba chân, giá đỡ có bánh xe, trên xe kéo (rơ moóc) hoặc trên những phương tiện chiến đấu cơ giới trên bộ, trên mặt nước hoặc phương tiện bay. Trọng lượng toàn bộ từ 28 đến trên 50 kg. Mỗi khẩu có từ 1 đến 4 nòng hoàn toàn có thể phát hỏa cùng lúc. Riêng loại M61
Vulcan của Hoa Kỳ có 6 nòng xoay tròn quanh trục thay nhau phát hoả. Cỡ nòng từ 12,7 mm đến 23 mm (trên 23 mm được xem là pháo). Tầm bắn xa nhất hoàn toàn có thể đạt 5000m, tầm bắn có hiệu suất cao từ 2000 đến 4000 m. Tốc độ bắn trong thử nghiệm đạt 550 đến 1000 phát/phút mỗi nòng. Tốc độ bắn trong thực tế từ 100 đến 300 phát/phút mỗi nòng.[9]
Gọi là súng máy lớn tiếng Anh General purpose machine gun (súng máy đa hiệu suất cao) vì đây có lẽ rằng là súng máy lớn mà bộ binh mang được khi đi bộ. Trang bị cho tiểu đội hay trung đội khi đi xe, trang bị cho đại đội khi đi bộ. Súng đại liên PKMS được mang vác bởi một người nhưng vẫn trang bị cho tổ 3 người, mang thêm đạn, nòng thay thế và cảnh giới. Súng này cũng hạn chế tốc độ bắn 1200 phát phút vì bộ binh đi bộ không mang được nhiều đạn. Súng được lắp trên một số trong những xe như hỏa lực chống bộ binh. Ứng dụng rộng rãi trên vai lính đi bộ. Một đại đội bộ binh di bộ Việt Nam trang bị 2 khẩu, do hai tổ 3 người tiêu dùng.
Trước đây người ta phân ra hai loại LMG và HMG (súng máy nhẹ và súng máy nặng). LMG là những trung liên như trung liên RPK và trung liên RPD, súng máy nặng như đại liên M1910 Maxim, đại liên DS-38, hay trọng liên DShK 1938 12,7mm.
Từ Thế chiến I, người ta thường làm hiệu suất cao trung liên LMG chung với súng trường mạnh. Các đơn vị mạnh mẽ và tự tin của Việt Nam trong năm 199x tân tiến hóa dần theo hướng Nga. Trung liên RPD trước đây dùng ở trung đội nay bỏ đi, thay vào mỗi tiểu đội một RPK, kiêm hiệu suất cao súng trường tấn công tầm xa và trung liên. Tuy nhiên, RPK-74 mang đạn nhỏ và gây ra cuộc tranh cãi bên Nga về hiệu suất cao súng trường tấn công, nhất là với bộ binh đi bộ. Ở Chechnya 1999, thấy Nga dùng nhiều súng bắn tỉa KSVK 12,7mm. Tuy nhiên, ở đây là bộ binh cơ giới, vấn đề mỗi lính mang một vài súng không quan trọng.
VSSK Vychlop 12,7mm được sản xuất trên kinh nghiệm tay nghề Chechnya, một súng trường chiến đấu điển hình, giảm âm hạ nhiệt, có vẻ như như Nga đã tách hiệu suất cao súng máy ra hoàn toàn.
Minigun. Súng máy hạng nặng. Trọng liên HMG.[sửa | sửa mã nguồn]HMG viết tắt của Heavy Machine Gun, súng máy hạng nặng, trọng liên.
M61 Vulcan 20mm (không phải là pháo). Nặng 112 kg bắn 6.000 đạn/phút sơ tốc 1.050 m/s.
Trọng liên cơ giới-Minigun[sửa | sửa mã nguồn]Là súng máy đặt giá cố định và thắt chặt. Súng này thoải mái tăng khối lượng súng và tốc độ bắn. M61 Vulcan bắn hỏng được xe cộ nhỏ, tầm xa, bắn nhanh hoàn toàn có thể xuyên qua giáp thép dày 2 cm. Súng này chỉ được lắp trên xe, thường sử dụng động cơ điện. Súng Gatling cồng kềnh phức tạp cần chăm sóc nhiều, lực giật rất mạnh do nhịp bắn quá cao không dùng được cho bộ binh. Nó có cỡ nòng quá nhỏ so với khối lượng súng. Súng cũng không hoàn toàn có thể xạ kích điểm vì 0,5 giây đầu nó bắn rất chậm mặc dầu tốc độ chung 4000 phát/phút.
Ưu thế của kiểu máy này là động cơ điện và nhiều nòng, tốc độ bắn cao, hoàn toàn có thể áp dụng làm mát cưỡng bức, bắn nhiều cỡ đạn... thích hợp cho phương tiện cơ giới. Nga sản xuất nhiều chủng loại bắn đạn 7,62mmx54R và 12,7mm tốc độ bắn lên đến mức 10000 phát/phút. Tuy vậy, những kiểu máy trích khí vấn được áp dụng cho bộ nòng xoay, gọi là Gatling lai, cho kĩ năng hoạt động và sinh hoạt giải trí tin cậy và tốc độ khởi động tức thời, khắc phục những nhược điểm của máy Gatling.
Kiểu súng này cũng hay được áp dụng cho những pháo phòng không nhỏ bắn nhanh như AK-130 30mm. GSh-6-23M là loại pháo bắn nhanh nhất có thể thế giới, 23mm, một vạn phát phút, máy trích khí. Những súng này được dùng trê những khối mạng lưới hệ thống phòng không tầm ngắn và cực ngắn, ngày này còn có vai trò quan trọng trong chống đạn tự hành, tạo thành giáp điện tử của tàu chiến và đội hình bộ binh.
Nhiều khẩu G-8 đặt trên máy bay hạng nặng C-130, được tương hỗ bởi những phương tiện định vị dẫn đường điện tử, có tác dụng như pháo hạm (cũng khá được gọi là gun ship). Hệ thống này mang được hàng trăm tấn đạn dược từ hậu phương trút kinh hoàng vào tiềm năng. Đây là khối mạng lưới hệ thống sử dụng trọng liên lớn số 1 được sản xuất. Tuy nhiên, số lượng sản xuất không được nhiều và lịch sử tham chiến không mấy vinh quang.
Súng có biệt danh Minigun vì cỡ đạn quá nhỏ so với khối lượng súng. Ví dụ, khẩu Gatling 20mm có khối lượng bằng cối 120mm.
Trọng liên bộ binh, 12,7mm[sửa | sửa mã nguồn]
Ví dụ về 12,7mm: Degtyarev DP-27 LMG 1929, DShK, DShKM-46, NSV-12,7 "Utes", Kord 12,7, Browning M2HB, General Dynamics 12.7mm /.50 XM312. Các súng 12,7mm thường dùng khóa nòng trích khí hay lùi có làm chậm, một số trong những dùng lùi tự do.
Khác với Galing, những khẩu này chỉ có một nòng, tuy khá nặng, nên phải có tổ 2 đến 3 người mang vác khi hành quân và tác chiến trên bộ. Uư điểm của nó là hoàn toàn có thể tháo nòng súng và thay nòng dự bị rất nhanh gọn.
Trọng liên 12,7mm có tầm bắn tối đa đến 7–8 km, tầm bắn hiệu suất cao đến 5 km, bắn được xuyên qua những vỏ xe, kể cả một số trong những loại xe có giáp ở tầm hàng km. Súng cũng bắn xuyên qua vỏ nhiều loại công sự. nhiều chủng loại trọng liên dòng Degtyarev thường được sử dung để bắn máy bay tầm thấp.
Trọng liên 12,7mm thường được dùng làm hỏa lực cấp đại đội và tiểu đoàn bộ binh và lính thủy đánh bộ. Khi súng được lắp trên những xe cơ giới, nó cần ít phương tiện bảo vệ. Đây là mặt ưu việt hơn nhiều so với Gatling có cấu trúc phức tạp và phải có nguồn điện để điểm hoả. Các xe tăng Liên Xô, Nga và phương Tây đa phần sử dụng 12,7mm làm súng phụ gắn trên tháp pháo hoặc súng đồng trục với pháo tăng được bắn từ trong tháp pháo.
Khẩu DShK (bên phải) và những hậu duệ của nó được dùng nhiều ở Việt Nam. Ngoài ra, người Việt Nam còn sử dụng nhiều súng Browning chiến lợi phẩm. Về cuối trận chiến, người Việt Nam còn được viện trợ và sử dụng khẩu Degtyarov - Shpagin DShKM 12,7 mm Lưu trữ 2005-04-08 tại Wayback Machine có khóa nòng kiểu trống xoay, phần khóa nòng giống Gatling nhưng dùng chung một nòng cho nhẹ.
Một số loại súng nhỏ thông dụng. Súng ngắn bắn nhanh, tiểu liên, trung liên.[sửa | sửa mã nguồn]Súng ngắn gọn nhẹ nhưng năng lực yếu, thường dùng cho sĩ quan hay công an. Hiện nay, loại súng ngắn phản lực đã thay thế súng ổ quay.
Súng máy nhỏ SMG, Sub-Machine gun, súng ngắn bắn nhanh, có kích thước nhỏ, uy lực tầm gần lớn, hay dùng cho đặc nhiệm. Nó hay bị nhầm với tiểu liên, là súng máy thành viên trước đây biên chế trong tiểu đội, khi mà những súng nòng cốt là súng trường bắn phát một hoặc cạc bin, ví dụ về tiểu liên là AR-16 và M-16. Tiểu liên ngày này thường được chỉ những súng trường tấn công.
Súng máy nhẹ LMG, Light Sub Machine gun, thường được dùng như thể súng hỏa lực cấp trung đội trước đây, này được dùng ở cấp tiểu đội và tổ. Súng này thường được dùng với tên cũ súng liên thanh trung đội, trung liên. SMG dùng đạn súng ngắn còn LMG dùng đạn súng trường. Nhiều khẩu cạc bin của súng trường như AK-74U, cạc bin của AK-74, tác dụng rất giống SMG.
Súng chống tăng và Súng trường chống tăng:Là vũ khí dùng hỏa lực mạnh mục tiêu phá hủy giáp của xe tăng cũng như tiêu diệt những đơn vị tăng thiết giáp của đối phương. Hay phá hủy công sự hay đồn bốt của đối phương hay tiêu diệt sinh lực địch với sức công phá mạnh.
Súng phóng lựu: là súng dùng để phóng lựu đạn thay vì dùng tay ném lựu đạn.
súng cối: là một loại trong bốn loại hoả pháo cơ bản của pháo binh (pháo nòng dài, lựu pháo, pháo phản lực và súng cối).
Cơ cấu dạng súng trong bom nguyên tử[sửa | sửa mã nguồn]Bom nguyên tử có cấu trúc cơ bản gồm 2 khối sắt kẽm kim loại phóng xạ được làm giàu sang khối lượng mỗi khối thấp hơn khối lượng tới hạn. Để kích nổ bom nguyên tử, người ta dùng hai cơ cấu tổ chức có dạng như súng để bắn một trong hai khối này nhập làm một với khối kia, làm cho khối lượng toàn bộ sắt kẽm kim loại phóng xạ đó to hơn khối lượng tới hạn, phản ứng hạt nhân khởi đầu ra mắt và bom nguyên tử phát nổ.
Vai trò[sửa | sửa mã nguồn]
Đến nay, súng vẫn là vũ khí chính trên mặt trận. Súng giành được điều đó từ đầu Thế kỷ XIX, thay thế vai trò của thương, giáo.
Ngày nay, tên lửa và đạn tự hành xuất hiện nhiều. Có những vị trí đạn tự hành hoàn toàn ưu thế so với súng như chống tàu biển, chống máy bay, mang đầu đạn kế hoạch, bắn từ máy bay... Nhưng vũ khí đa phần lúc bấy giờ vẫn là súng.
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Súng lụcSúng ngắn phản lựcSúng shotgunSúng trườngSúng taySúng cốiSúng tiểu liênSúng trung liênSúng đại liênSúng máySúng chống tăngSúng phóng lựuPhản ứng hạt nhânBom nguyên tửDanh sách nhiều chủng loại súng
Vấn đề luật pháp và xã hội.[sửa | sửa mã nguồn]
Việt Nam không được cho phép công dân sở hữu súng. Hoa Kỳ được cho phép công dân được sở hữu súng ngắn, súng săn nhưng trấn áp ngặt nghèo về chỉ số phúc lợi của người tiêu dùng, quy định rõ những trường hợp được phép sử dụng và hạn chế cơ số đạn được sở hữu. Các loại súng tự động và súng trường cỡ lớn đã bị cấm bán cho thường dân tại Hoa Kỳ từ năm 1996 dưới thời tổng thống Bill Clinton.
Anh quốc từng được cho phép công dân sở hữu và sử dụng súng có đăng ký như Hoa Kỳ, tuy nhiên sau cuộc thảm sát trường tiểu học ở Dunblane (Scotland) vào năm 1996, nhiều chủng loại súng ngắn dần bị cấm sở hữu[cần dẫn nguồn].
Nhiều nước được cho phép mua và bán súng tự do hoặc gần như thể tự do. Đó là những xã hội tạm bợ nhất[cần dẫn nguồn], ví dụ, những xã hội đang có trận chiến tranh, xã hội vô chính phủ nước nhà[cần dẫn nguồn].
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Súng.
^ Từ điển Bách khoa Việt Nam. Tập 3 (N-S). Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2003. trang 821^ Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam 2004. tr. 875-876.^ Nguyễn Hữu Thăng (chủ biên). Vũ khí xưa và nay. Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2002. trang 29.^ Từ điển Bách khoa Việt Nam (N-S). Nhà xuất bản Từ điển bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2003. trang 415.^ Từ điển Bách khoa Việt Nam (N-S). Nhà xuất bản Từ điển bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2003. trang 416-417.^ Từ điển bách khoa Việt Nam. Tập 4 (T-Z). Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2005. trang 409.^ Từ điển bách khoa Việt Nam. Tập 4 (T-Z). Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2005. trang 615.^ Từ điển bách khoa Việt Nam. Tập 1 (A-M). Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 1995. trang 717.^ Từ điển bách khoa Việt Nam. Tập 4 (T-Z). Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. Tp Hà Nội Thủ Đô. 2005. trang 601. Tải thêm tài liệu liên quan đến nội dung bài viết Nguyên nhân làm cho nòng súng xấp xỉ khi bắn
nguyên nhân
Post a Comment